Zelfregulering
Zelfregulering houdt in: zelfstandig handelen en daarvoor verantwoordelijkheid nemen in de context van een bepaalde situatie/omgeving, rekening houdend met de eigen capaciteiten. Het gaat om het heft in handen nemen en niet klakkeloos aanwijzingen of voorschriften volgen. Daarvoor is het nodig zicht te hebben op de eigen doelen, motieven en capaciteiten.
Belang van zelfregulering voor het onderwijs
Mensen worden in de huidige samenleving steeds meer aangesproken als individu en moeten reageren op veel veranderingen. Of het nu gaat om werksituaties, studie of het functioneren als burger, iedereen moet zijn eigen leven ‘ter hand nemen’ en in veel verschillende situaties zelfstandig kunnen handelen en verantwoordelijkheid kunnen nemen. Daarom is het van belang dat kinderen en jongeren zelfregulerend vermogen ontwikkelen, in het bijzonder zelfstandig leervermogen. Kinderen en jongeren moeten zich voorbereiden op een (beroeps)leven waarin ze zelfstandig hun kennis op peil moeten houden, nieuwe kennis en vaardigheden moeten verwerven en ‘een leven lang leren’.
In het onderwijs is expliciete aandacht voor zelfregulering en zelfregulerend leren noodzakelijk. Leerlingen leren om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen en steeds meer zelfstandig keuzes te maken en taken uit te voeren. Ook jonge kinderen kunnen al zelfregulerende vaardigheden aanleren, al zullen de contexten, de complexiteit van taken, de aard en omvang van de impulsen uit de omgeving en de keuzemogelijkheden in het eigen handelingsrepertoire anders zijn dan bij oudere leerlingen, die steeds beter metacognitieve kennis en vaardigheden kunnen toepassen.
Leerlijn zelfregulering
De leerlijn over zelfregulering is uitgewerkt in zes kolommen, vier fasen met aanbodsdoelen en twee kolommen met voorbeelden. De eerste drie fasen zijn voor primair onderwijs en fase vier is bedoeld voor het voortgezet onderwijs. Om verschillen tussen vmbo en havo-vwo inzichtelijk te maken, worden bij de doelen van fase 4 voorbeelden gegeven die gerelateerd aan eindtermen van verschillende vakken.